Asertywność - czy faktycznie pomaga w życiu?
Codziennie spotykamy się z różnego rodzaju sytuacjami, które w jakiś sposób nam nie pasują. Ktoś źle się do nas odezwie, ktoś inny skrytykuje, czy zgodzimy się na coś, co nam kompletnie nie pasuje.
Dzień kończymy z poczuciem zniechęcenia, zmęczenia, chęci schowania się w bezpieczny kąt. Chcielibyśmy zawalczyć o swoje, ale brak nam odwagi, boimy się, że nic dobrego z tego nie wyjdzie. Albo wręcz odwrotnie, mamy poczucie, że musimy ciągle wyrywać co nasze, wymuszać na innych, to co nam się należy. Mamy poczucie, że to nie do końca fair, zwłaszcza, że kątem oka widzimy niezadowolenie na twarzach innych i dopada nas poczucie winy.
Czy można jednak inaczej? Spokojniej, bez zbędnych emocji, żyjąc w zgodzie ze sobą i innymi. Tak, o tym właśnie mówi asertywność.
ASERTYWNOŚĆ to podstawowa umiejętność wchodząca w skład inteligencji emocjonalnej. W psychologii jest to termin oznaczający posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw przy jednoczesnym poszanowaniu emocji i celów innych ludzi. W zasadzie sprowadza się to do stwierdzenia „nie rób drugiemu, co tobie niemiłe”.
Zachowanie asertywne polega na uznawaniu, że jest się tak samo ważnym, jak inni, na wyrażaniu własnych potrzeb przy uwzględnieniu interesów drugiej osoby. Oznacza postawę:
- akceptacji siebie,
- szacunku do siebie i innych,
- świadomości swoich praw i praw innych osób,
- pozwalania sobie na błędy i potknięcia przy jednoczesnym dostrzeganiu swoich sukcesów i mocnych stron.
Dlaczego warto być asertywnym?
Postawa asertywna zdecydowanie ułatwia i poprawia komunikację między ludźmi. Dzięki asertywności nasze myśli i uczucia, przekonania i wartości mogą być klarowne dla otoczenia. Buduje również poczucie własnej wartości. W sytuacjach konfliktowych zachowania asertywne łagodzą napięcia i pozwalają osiągnąć porozumienie bez naruszania własnej godności obu stron konfliktu. To również umiejętność powiedzenia słowa "nie".
Teoria asertywności proponuje wiele różnych rozwiązań w przypadku trudnych sytuacji. W tym artykule przedstawię, jak radzić sobie z krytyką.
Jak reagować na krytykę?
Nikt z nas nie lubi być oceniany. Za niechęcią przed oceną stoi najczęściej lęk przed obniżeniem poczucia własnej wartości. Zapominamy o tym, że tak naprawdę ocena - krytyka lub pochwała - jest subiektywną opinią drugiej osoby, którą ma ona prawo wyrazić, a z którą my możemy zgodzić się lub nie.
Jak zatem przyjmować krytykę? Naszą pierwszą reakcją często jest albo przepraszanie i usprawiedliwianie się albo atakowanie i przerzucanie odpowiedzialności. Asertywne przyjęcie krytyki polega na ustosunkowaniu się do niej poprzez zgodę na nią lub jej odrzucenie.
Jeśli zgadzamy się z krytyką, wówczas należy bezpośrednio i wprost to zakomunikować:
- Zgadzam się z Tobą.
- Faktycznie masz rację.
- Mam takie same zdanie na ten temat.
Jeśli naszym zdaniem krytyka jest niesłuszna, należy jasno podkreślić swój sprzeciw wobec niej:
- Nie zgadzam się z Tobą.
- Mam inne zdanie na ten temat.
- Myślę o tym inaczej.
Taka reakcja pozwoli nam pozostać w zgodzie z samym sobą, nie negując jednocześnie perspektywy drugiej osoby.
Bycie asertywnym to coś więcej niż tylko używanie zbioru technik. To filozofia życia, postawa, która stawia mnie na równi z innymi. Z własnego doświadczenia wiem, że wdrożenie wszystkich narzędzi nie jest proste. Warto przyglądać się sobie, swoim przekonaniom, emocjom w obszarach gdzie asertywność sprawia problem. Co mnie blokuje? Co nie pozwala mi postąpić tak jak chcę i potrzebuję? Gdy znajdziemy odpowiedzi na te pytania nie pozostaje nic innego jak ćwiczyć, bo trening czyni mistrza!
Katarzyna Mianowska - psycholog, psychoterapeuta
O asertywności opiszemy również w artykule "Prawda i mity o asertywności"